J.R.R. Tolkien
Boer Gilles van Ham
J.R.R. Tolkien
Boer Gilles uit het dorpje Ham houdt van zijn rustige leven. Hij is liever lui dan moe. Zijn voornaamste taak is “dik en gerieflijk” te blijven, net als zijn vader. Helaas voor boer Gilles is er een domme reus in zijn velden beland. Gilles’ hond Garm heeft de gigant als eerste in de gaten:
“Garm hoorde een gebonkebonk langs de oever van de rivier komen, en hij rende naar de westkant van de lage heuvel waarop het boerenhuis stond, om te kijken wat er aan de hand was. Plotseling zag hij de reus pardoes over de rivier en op Galathea, de lievelingskoe van de boer, afstappen en het arme beest op dezelfde manier plattrappen als de boer een kakkerlak.”
Hevig schreeuwend - hoewel zijn woordenschat niet al te groot is, kan Garm praten - probeert Garm zijn luie baasje te wekken. Wanneer Gilles beseft dat er gevaar dreigt, grijpt hij zijn donderbus en gaat op pad. Hij vraagt zich af welke onverlaat hij op zijn velden zal aantreffen. Wanneer Gilles de reus ontwaart, haalt hij in paniek de trekker van zijn donderbus over. De reus wordt geraakt. Het voelt voor de reusachtige gedaante als een speldenprikje maar het toeval wil dat de reus denkt dat hij door een insect gestoken is. De reus heeft een hekel aan stekend ongedierte en maakt rechtsomkeer. Boer Gilles wordt tot held uitgeroepen, waar hij schaamteloos van geniet. Het lachen vergaat hem echter al snel want draak Chrysophylak maakt zijn opwachting. Driemaal raden welke “held” de draak moet verslaan!
ISBN 9789022575505 | hardcover | 232 pagina's| Boekerij | oktober 2015
Vertaald door Renée Vink
Met illustraties van Pauline Baynes
De avonturen van Tom Bombadil
J.R.R Tolkien
Het boek De avonturen van Tom Bombadil bevat 16 gedichten waarvan er twee over Tom zelf gaan. Het eerste gedicht begint als volgt:
“De oude Tom Bombadil was een vrolijk kwastje;
zijn laarzen waren geel en knalblauw was zijn jasje,
groen waren zijn riem en zijn broek, helemaal van leder,
in zijn punthoed stak een zwanenvleugelveder.
Hij woonde onder aan de Heuvel, waar de Wilgenwinde
uit een grazige bron zich het dal in slingerde.”
De gedichten in deze bundel spelen zich af in de Gouw, het leefgebied van de Hobbits. Fans van Tolkien herkennen Tom Bombadil wellicht uit het eerste deel van In de ban van de Ring. Wanneer Frodo en zijn vrienden in het Oude Woud door een Oude Wilgenman worden aangevallen, worden ze door Tom Bombadil gered. De precieze identiteit van Tom Bombadil zal altijd een mysterie blijven.
In het eerste gedicht verkent de gemoedelijke Bombadil de omgeving. Bijzondere wezens en dieren proberen hem te vangen maar Bombadil laat zich niet zomaar grijpen. Uiteindelijk slaat hij zelf toe en trouwt hij met het de knappe Goudbezie. In het tweede gedicht ontaardt een boottochtje in een waar feest.
De overige gedichten zijn heel divers. Ze gaan bijvoorbeeld over elfen, prinsessen, trollen, de man in de maan én over een olifant:
“Grijs als een muis,
groot als een huis,
neus als een slang,
gedreun van belang
als ik stamp door het gras -
bomen barsten als glas.”
We mogen Jane Neave, de tante van Tolkien, dankbaar zijn. Zij vroeg Tolkien om een leuk cadeauboekje samen te stellen. Haar bescheiden verzoek heeft ervoor gezorgd dat deze vermakelijke en gevarieerde bundel het levenslicht zag!
ISBN 9789022575529 | hardcover | 299 pagina's| Boekerij | oktober 2015
Vertaald door Max Schuchart
Met illustraties van Pauline Baynes
Bovenstaande klassiekers zijn onlangs in een prachtige, nieuwe uitvoering verschenen. De boeken hebben een bescheiden formaat – ongeveer 15,5 x 11 centimeter – en zijn voorzien van een harde kaft. Door de originele illustraties van Pauline Haynes (1922-2008) zijn deze boeken ware kunstwerkjes om te zien. De boeken zijn samengesteld door Wayne G. Hammond & Christina Scull die over een enorme kennis van het werk van Tolkien beschikken. Ze bevatten dan ook een schat aan informatie. Niet alleen de verhalen zelf komen aan bod, ook eerdere versies zijn in het boek opgenomen. De inleiding, het notenapparaat en het bijgevoegde commentaar zijn bijzonder uitgebreid en grondig. Dat deze boekjes compleet zijn, is bijna een understatement.
Tegelijk met Boer Gilles van Ham en De avonturen van Tom Bombadil is ook de 50ste druk van De Hobbit verschenen (ISBN 9789022575512). Deze prachtig verzorgde boekjes stralen liefde voor het indrukwekkende en tijdloze werk van Tolkien uit. Doe ze aan jezelf cadeau of bezorg een dierbare een prachtig kerstgeschenk!
© Annemarie, 9 december 2015
Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER
Beowulf
J.R.R. Tolkien
Het heldendicht Beowulf is het oudste, epische gedicht dat in het Oud-Engels is geschreven. Wanneer het precies is geschreven, is nog altijd onduidelijk. Sommigen beweren dat het gedicht uit de zesde eeuw stamt, anderen menen dat het in de tiende eeuw geschreven is. Het gedicht is meerdere malen vertaald en er zijn diverse films op het verhaal van Beowulf geïnspireerd. Schrijver J.R.R. Tolkien – bekend van onder andere De Hobbit en In de Ban van de Ring – heeft het gedicht jarenlang bestudeerd en vertaald. Tolkiens zoon Christopher is opgegroeid met de prachtige verhalen van zijn vader en diens liefde voor de Engelse literatuur. Hij werd net als zijn vader hoogleraar in de Engelse taal aan de Universiteit van Oxford. Christopher Tolkien heeft de Beowulf-vertaling van zijn vader, evenals een royaal aantal aantekeningen, geredigeerd met als resultaat dit fascinerende, omvangrijke boekwerk.
Beowulf is een verhaal dat zich niet zomaar laat vertalen. Diverse regels kunnen op meerdere wijze vertaald en geïnterpreteerd worden. Daarom maakt de toelichting een groter deel van het boek uit dan het verhaal zelf. In dit boek kunnen liefhebbers van de Oud-Engelse taal het prachtige verhaal naar hartenlust ontleden en beleven. Het boek is geschreven in het Nederlands maar naast de – voortreffelijke – Nederlandse vertaling van het verhaal is ook de Engelse vertaling van Tolkien opgenomen. Op de linker bladzijden staat de Engelse tekst en op de rechterpagina’s is de Nederlandse vertaling afgedrukt. Door de nummering van de regels kunnen de teksten eenvoudig met elkaar vergeleken worden. Daarnaast dient de regelnummering als handige zoekfunctie voor dit naslagwerk. De vertaling van Tolkien is niet in versvorm, het is een moderne vertaling die erop gericht is de tekst zo toegankelijk mogelijk weer te geven.
Het verhaal Beowulf gaat over de gelijknamige, dappere strijder. Beowulf verneemt dat Hrothgar, de koning der Denen, er niet in slaagt zijn volk tegen het monster Grendel te beschermen. Grendel is een menseneter en tijdens de nachtelijke uren sluipt hij regelmatig de grote zaal Heorot binnen om de slapende onderdanen te verslinden. Beowulf slaagt erin Grendel te doden maar het gevaar is nog niet geweken. Grendels moeder, eveneens een monster, probeert de dood van haar zoon te wreken. Beowulf verslaat ook deze vijand en wordt als held onthaald en beloond. Ook in zijn eigen land wacht hem voorspoed en Beowulf is vijftig jaar lang koning der Geats. Beowulf is al een oude man als zich een nieuwe vijand aandient: een draak. Dit keer delft de moedige Beowulf het onderspit. Wiglaf, de neef van Beowulf, doodt het vuurspuwende monster alsnog en bestijgt de troon.
Naast het verhaal Beowulf zijn nog twee vertellingen in het boek opgenomen. Sellic Spell is een door Tolkien geschreven bewerking van het verhaal Beowulf. Het is een wat vlotter geschreven verhaal dat met name Beowulfs – die in dit verhaal Bijenwolf genoemd wordt – strijd tegen de Grendel – in dit verhaal de Grinder genaamd - beschrijft. Het verhaal toont aan dat een moderne bewerking van een eeuwenoud verhaal geen afbreuk doet aan de inhoud van de vertelling. Ook de Oud-Engelse tekst van Sellic Spell is in het boek opgenomen. Tot slot staan er nog twee gedichten in het boek. Het lied van Beowulf – Beowulf en Grendel en Het lied van Beowulf – Beowulf en de monsters. De twee gedichten beginnen hetzelfde en kennen veel dezelfde regels maar het tweede gedicht is uitgebreider.
Deze uitgebreide bespreking van Beowulf is een aanrader voor liefhebbers van Tolkien én uitermate geschikt voor geïnteresseerden in de Engelse overlevering. Ik sluit af met de eerste strofe van beide versies van Het lied van Beowulf:
Grendel verscheen in het holst van de nacht;
de maan in zijn oog scheen in glazen pracht,
toen hij over het moer liep in al zijn macht
totdat hij kwam bij Heorot.
Donker het dal, maar in ’t venster gloed;
Bij de muur hield hij halt en luisterde goed,
En vervloekte hun zang, hun vrolijk gemoed
En het harpgetokkel in Heorot
ISBN 9789022572016 | hardcover | 541 pagina's| Boekerij | december 2014
Vertaald door Renee Vink
© Annemarie, 30 december 2014
Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER
De Hobbit
J.R.R. Tolkien
Bij het horen van de naam J.R.R. (John Ronald Reuel) Tolkien denken de meeste mensen aan het boek In de Ban van de Ring (The Lord of the Rings) dat tussen 1937 en 1949 geschreven werd. Voorafgaan aan dit beroemde en uitgebreide boekwerk, dat tegenwoordig in drie delen is opgedeeld, schreef Tolkien het charmante (kinder)boek De Hobbit. De Hobbit vormt de inleiding tot de avonturen die in In de Ban van de Ring worden beschreven en tegenwoordig wordt het boek door jong en oud gelezen.
Het begon allemaal in 1928. Tolkien werkte in die tijd als professor in de Angelsaksische taal aan de Universiteit van Oxford. Op het examenblad van een van zijn studenten schreef hij de volgende zin:
“In een hol onder de grond woonde een Hobbit...”
De zelfverzonnen zin prikkelde de fantasie van Tolkien. Wat bedoelde hij eigenlijk? Wat is een Hobbit? Tolkien werkte de zin verder uit en uiteindelijk ontstond een boek dat als volgt begint:
“In een hol onder de grond woonde een Hobbit. Geen naar, smerig, nat hol, vol endjes wormen en een bedompte geur, maar ook geen droog, kaal, zanderig hol met niets erin om op te zitten of te eten: het was een hobbithol en dat betekent gemak.”
De Hobbit in kwestie werd Bilbo Ballings gedoopt. Bilbo is een keurige, saaie, welgestelde Hobbit die volkomen tevreden is met zijn eentonige leven. Zijn hol is ruim en comfortabel en zijn voorraadkast is altijd rijkelijk gevuld. Op een dag wordt Bilbo uit zijn gemijmer opgeschrikt door een onverwachte bezoeker. Het is Gandalf, een beroemde tovenaar. Gandalf vertrouwt Bilbo toe dat hij op zoek is naar iemand die wil deelnemen aan een avontuur. Bilbo verzekert Gandalf dat niemand in de wijde omtrek interesse zal hebben. Hobbits houden niet van avonturen en vooral niet van alle ongemakken die een avontuur met zich meebrengt. Wanneer Bilbo merkt dat Gandalf hém voor een avontuur wil uitnodigen, poeiert hij de tovenaar verschrikt af. In zijn haast zich van de magiër te ontdoen nodigt Bilbo hem uit om de volgende dag een kop thee te komen drinken.
Gandalf komt inderdaad zijn kopje thee opeisen maar niet voordat dertien dwergen het hol van Bilbo zijn binnengedrongen. Ze verkeren kennelijk in de veronderstelling dat ze uitgenodigd zijn. De theevisite ontaardt in een feestelijk eetfestijn en een logeerpartij. De volgende dag beginnen de dwergen aan een avontuurlijke expeditie naar de berg die ooit hun thuishaven was. Bilbo is het veertiende expeditielid, zijn weigeringen zijn aan dovenmansoren gericht. Gandalf heeft de dwergen verteld dat de geruisloze Hobbit een uitstekende dief is. Die arme, brave Bilbo: hij heeft nog nooit een misdaad begaan!
De allesbehalve dappere Bilbo is nog maar nauwelijks van de schrik bekomen als hij samen met de dwergen in handen van een drietal hongerige trollen valt. Het avontuur is begonnen! De veertien avonturiers weten aan de trollen te ontsnappen. Gelukkig weet Bilbo niet dat hij tijdens de reis ook op aardmannen, elfen, wolven en enorme spinnen zal stuiten. Waar de reis naartoe gaat? Naar de Eenzame Berg die ooit de thuishaven van de dwergen was. In het binnenste van de berg bevindt zich een enorm schat die aan de dwergen toebehoort. Daar denkt de gevaarlijke draak Smaug echter heel anders over…
Wie de klassieker De Hobbit nog niet heeft gelezen, heeft nog een prachtig verhaal tegoed. Aan wie het al wel heeft gelezen: dit verhaal laat zich uitstekend herlezen! De Hobbit is een tijdloos fantasieverhaal en zelfs mensen die helemaal niet van dit genre houden, zullen gecharmeerd zijn van de sympathieke en humoristische schrijfstijl van Tolkien. Het is onmogelijk om niet van Bilbo Ballings te gaan houden. Bilbo is eerder een lafaard dan een held maar hij ontdekt dat hij toch dapperder is dan hij zelf altijd heeft gedacht. Bovenal is Bilbo een trouwe vriend, een vriend die iedereen wel zou willen hebben. Bilbo ontpopt zich tot een loyale reisgezel. Regelmatig wil hij zich gillend uit de voeten maken maar hij vermant zich keer op keer en staat altijd voor zijn vrienden klaar.
Na het succes van de filmtrilogie The Lord of the Rings is nu ook De Hobbit in drie delen verfilmd. Twee filmdelen zijn al verschenen, het derde en laatste deel verschijnt eind dit jaar. De films zijn prachtig, het filmbudget is duizelingwekkend hoog. Toch kan alle pracht en praal in de films niet op tegen de magie van dit 253 pagina’s tellen boek. Laat je betoveren door De Hobbit!
ISBN 9789022571095 | paperback - filmeditie | 253 pagina's| Boekerij | oktober 2014
Vertaald door Max Schuchart
© Annemarie, 5 november 2014
Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER